25 hardnekkige mythes over plakbeslag ontkracht

Als Hoefspecialist is mijn doel om ieder paard dat bij mij in behandeling is, zo goed mogelijk op blote hoeven te laten functioneren. Mijn eerste prioriteit is de bekapping: hiermee faciliteer ik zoveel mogelijk de biomechanische functies van de paardenhoef.

Soms kan een paard, om wat voor reden dan ook, niet goed vooruit op blote hoeven en is er hoefbescherming nodig. Denk aan een hoefprobleem zoals hoefkatrolontsteking of dunne zolen. Ook een paard dat herstelt van een hoefprobleem zoals hoefbevangenheid, kan ondersteuning nodig hebben. Daarnaast zijn er paarden die in de dagelijkse huisvesting gevoelig blijven lopen en daarom hoefbescherming nodig hebben. Verder zijn er paarden die extreme sportprestaties moeten leveren – bijvoorbeeld lange afstanden afleggen over ongelijke of harde ondergronden – en daar ondersteuning bij nodig hebben. Een paard te allen tijde op gevoelige of zelfs pijnlijke hoeven laten lopen is zeer onwenselijk en ook echt onnodig.

Van oudsher is het hoefijzer, ijzeren beslag dat genageld wordt aan de hoef, standaard de manier om paardenhoeven te beschermen. Aan deze wijze van hoefbescherming kleven helaas veel nadelen. Gelukkig zijn er tegenwoordig steeds meer moderne, flexibele mogelijkheden voor hoefbescherming beschikbaar die de hoef ondersteunen in de beweging en deze - heel belangrijk - niet belemmeren. Denk aan hoefschoenen met verschillende toepassingen: medisch, recreatief of sportief. Maar ook aan permanente kunststof hoefbescherming die gelijmd wordt, ook wel ‘plakbeslag’ genoemd.

De laatste jaren is er wereldwijd ontzettend veel ontwikkeling rondom gelijmde kunststof hoefbescherming voor (sport)paarden. Er is echter onder collega-hoefverzorgers, dierenartsen, hoefsmeden en paardeneigenaren nog veel onbekend over dit zogenaamde ‘plakbeslag’. Hierdoor daardoor gaan er veel mythes rond over gelijmde kunststof hoefbescherming. Mythes die vaak voortkomen uit heel goede vragen. In dit artikel wil ik daarom ingaan op de meest voorkomende mythes over lijmbeslag – en deze ook direct verbannen naar het rijk der fabelen.

1.     Alle paarden moeten altijd op blote hoeven kunnen

“Paarden in de natuur lopen ook altijd op blote hoeven en die hebben nergens last van, hoefbescherming is dus echt onzin!” Dat dingen nooit zo zwart-wit liggen en ik altijd een genuanceerder blik op de werkelijkheid heb, had je wellicht al door na het lezen van mijn eerdere artikelen. Ook in dit geval ligt het allemaal niet zo eenvoudig.

Natuurlijk zou het ideaal zijn als elk paard goed vooruit kan op zijn eigen, onbeschermde hoeven. Met goed bekappen en het aanbieden van een zo gevarieerd mogelijke ondergrond in de huisvesting kunnen inderdaad veel paarden prima zonder (permanente) hoefbescherming.

Is er alleen bescherming nodig tegen overmatige slijtage tijdens het rijden of mennen, dan zou je heel goed kunnen werken met hoefschoenen. Deze worden alleen tijdens het werk gebruikt en gaan daarna uit.

Er blijft echter ook een groep paarden over, die ofwel tijdelijk, ofwel langdurig permanente hoefbescherming nodig heeft om goed te kunnen functioneren. Ik vind dat je een paard nooit koste wat het kost op blote hoeven moet laten lopen als er sprake is van gevoeligheid of pijn aan de hoeven. Het tijdelijk toepassen van gelijmde kunststof hoefbescherming kan een ideale oplossing zijn om een paard met pijnlijke hoeven te helpen.

2.     Plakbeslag belemmert de werking van het hoefmechanisme 

Alle vormen van hoefbescherming hebben invloed op het hoefmechanisme. Dit kan zowel een negatieve als een positieve invloed zijn. Het eerste wat je je moet afvragen is dus: is hoefbescherming nodig? En zo ja, wélke soort hoefbescherming kun je voor dit specifieke paard het beste kiezen?

Het hoefmechanisme is een driedimensionale vervorming van de paardenhoef onder invloed van druk. Door deze beweging wordt de doorbloeding, doorstroming van lymfevocht en de haptische waarneming (tastzin) gestimuleerd. Voor een optimale werking van het hoefmechanisme is beweging zoals belasting onder andere op (een deel van) de straal van de paardenhoef essentieel. Een paard met pijnlijke hoeven wil minder bewegen.

Als een paard minder beweegt door pijnlijke hoeven dan is het van belang om te kiezen voor de juiste hoefbescherming, die het hoefmechanisme stimuleert en niet belemmert.

Bij gelijmde kunststof hoefbescherming is de bewegingsbeperkende invloed veel minder dan bij traditioneel ijzeren hoefbeslag. Kunststof en de lijm die gebruikt wordt om het plakbeslag toe te passen zijn flexibeler dan hoefhoorn en dan hoefijzers. Een paard op hoefijzers heeft een geforceerde beweging van het hoefmechanisme: het ijzeren beslag is tot halverwege de hoef vastgetimmerd en er is geen straaldruk. Bij de meeste vormen van kunststof gelijmde hoefbescherming wordt er gekozen om standaard wel het achterste gedeelte van de straal mee te laten belasten, precies zoals bij een gezonde blote hoef het geval zou zijn.

Over het algemeen wil je de beweeglijkheid van de paardenhoef zo groot mogelijk houden om daarmee de werking van het hoefmechanisme te optimaliseren. Het kan echter ook zijn, dat hoeven té beweeglijk zijn, zoals bij een paard met zeer zwakke hoeven. Voor zo’n paard kan het comfortabeler zijn om te kiezen voor minder flexibele hoefbescherming.

Er is keuze uit verschillende soorten plakbeslag, de ene kunststof is flexibeler dan het andere. Bovendien zijn er verschillende lijmsoorten die ook variëren in flexibiliteit.

3.     Lijm is schadelijk voor de hoefwand

Er zijn diverse soorten lijm die gebruikt worden om kunststof hoefbescherming te lijmen. Bij HoofWear hebben we twee soorten lijm in het assortiment: secondelijm en tweecomponentenlijm. Dit zijn twee compleet andere soorten lijm die ook op een andere manier worden toegepast, maar beiden zijn veilig voor gebruik op paardenhoeven.

De eerste is een secondelijm die ook in de humane geneeskunde wordt gebruikt voor het lijmen van wonden en zelfs aderen. De lijm trekt niet in, het is een contactlijm.

Er wordt ook veel gewerkt met een sneldrogende tweecomponentenlijm. Deze componenten zijn, wanneer ze nog niet gemengd zijn wel gevaarlijk, daarom gelden hier ook diverse regels voor het professioneel gebruik. Maar zodra de lijm gemengd is (wat meteen gebeurt in het mengtuutje van het lijmpistool) is de lijm niet meer gevaarlijk. Ook hier wordt uitsluitend gebruik gemaakt van lijmsoorten die niet intrekken maar echt alleen hechten aan het contactoppervlak. Dat maakt beide lijmprincipes dus onschadelijk voor de hoefwand.

Er zijn soms wel verhalen over slechte hoornkwaliteit onder gelijmde hoefbescherming, maar dit heeft andere oorzaken. Meestal wordt ook pas tot lijmen overgegaan als nagelen niet meer mogelijk is, als de hoefwand door veelvuldig nagelen zodanig beschadigd is dat er geen hoefnagel meer in kan worden geslagen, of doordat schimmels zijn gaan woekeren in de nagelgaten en de hoefwand hebben aangetast bijvoorbeeld.

4.     Gelijmde kunststof hoefbescherming blijft niet zitten wanneer een paard 24/7 buiten staat

Natuurlijk wil het wel eens voorkomen dat gelijmde hoefbescherming niet goed blijft zitten, maar dat gebeurt niet per se vaker dan bij genagelde hoefijzers. In diepe modder en bij paarden die zichzelf aantikken komen er veel krachten op de verbinding. Hier wordt duidelijk de ervaring zichtbaar van de specialist die het toepast. De juiste keuze van de lijmsoort, de keuze van de juiste hoefbescherming, en het goed toepassen zijn hier van zeer groot belang.

Wanneer jouw paard de gelijmde hoefbescherming snel verliest is de oorzaak meestal terug te vinden in de voorbereiding voorafgaand aan het lijmen. Net als bij bijvoorbeeld schilderwerkzaamheden is de voorbereiding het belangrijkst: wordt schuren of ontvetten bijvoorbeeld vergeten, zal de verf snel van het houtwerk gaan bladderen.

5.     Al dat plastic is schadelijk voor het milieu

Ja, plastic is niet goed voor het milieu, maar volgens mij is er nog geen milieuvriendelijke hoefbescherming. IJzer klinkt als een natuurlijk materiaal, maar denk eens aan de vervuiling die de hoogovens uitstoten voor de productie van hoefijzers en het gewicht wat getransporteerd moet worden. Voordat je kunt zeggen of het één of ander milieuvriendelijker is zou dat correct in kaart gebracht moeten worden. Voor de biomechanica van het paard is duidelijk dat een bewegelijke, lichtgewicht hoefbescherming beter is dan een zwaar en stug ijzer.

Bovendien is de bedoeling van gelijmde kunststof hoefbescherming om het paard te helpen weer op blote hoeven te functioneren. Gelijmde kunststof hoefbescherming is daarom vaak tijdelijk: één of enkele ‘beslagrondes’. Bij hoefijzers zie je daarentegen dat een paard dat eenmaal langer hoefijzers heeft, grote problemen kan hebben om weer op de eigen, onbeschermde hoeven te kunnen functioneren. Hoefijzers zou je daarom ‘verslavend’ kunnen noemen. Dit geldt niet voor moderne flexibele hoefbeschermingstechnieken, waardoor je daar gedurende een paardenleven veel minder hoefbeschermingsmateriaal van nodig zult hebben.

6.     Je kunt plakbeslag niet hergebruiken

Hergebruik van gelijmde kunststof hoefbescherming kan over het algemeen wel. Niet altijd: net als bij hoefijzers ligt dat aan de mate van slijtage. Maar alle kunststof gelijmde hoefbescherming is zo gemaakt dat het wel hergebruikt kan worden. Soms heb je daarvoor aanvullende onderdelen nodig.

7.     ‘Plakbeslag is te glad’ versus ‘plakbeslag geeft te veel grip’

Dat is grappig, ik krijg inderdaad soms te horen dat kunststof te veel grip zou hebben, want paarden zouden iedere stap moeten doorglijden. Dat is grote onzin. Glijden is de meest ongecontroleerde beweging die je kan bedenken. Paarden die iedere stap doorglijden zitten meestal veel strakker in de boegspieren als gevolg van het zichzelf vasthouden.

Tegelijk krijg ik regelmatig de vraag of er wel stiften in het kunststof kunnen want anders hebben de paarden te weinig grip. 

Kunststof geeft in de regel meer grip dan ijzer. Door te kiezen voor een bepaalde hoefbescherming (profiel, breedte van het oppervlak etc.) kun je spelen in hoeveel grip wenselijk is. En ja er kunnen eventueel zelfs stiften in gezet worden.

8.     De hoef wordt te breed met plakbeslag

Dat is niet waar: het sta-oppervlak van een kunststof ‘hoefijzer’ kan gemakkelijk bewerkt en aangepast worden, zelfs na lijmen. En ja aan de zijkanten komt er iets materiaal bij, afhankelijk van het type plakbeslag één tot enkele millimeters. Ik heb nog nooit meegemaakt dat dat te veel was.

9.     Plakbeslag is veel duurder dan hoefijzers

Helaas is dat nu nog zo. Dit kan alleen veranderen als het meer gebruikt wordt. Ik kan een preek gaan houden over minder dierenartskosten doordat de paardenhoef beter functioneert met gelijmde kunststof hoefbescherming in tegenstelling tot traditionele hoefijzers, er minder ongelukken gebeuren et cetera, maar dat is misschien een beetje ver gezocht. Ik vind het niet erg om meer te betalen voor iets dat ook beter is voor mijn paarden.

10.  De hoef beschadigt bij het verwijderen van plakbeslag

Ook dit is een veelgehoorde opmerking wanneer het gaat om gelijmde kunststof hoefbescherming en ook deze is onwaar. Alleen bij het onjuist verwijderen van plakbeslag zouden er delen van de hoefwand mee kunnen komen, of wanneer de hoefwand van erg slechte kwaliteit is en eigenlijk al los zat. Een loszittende hoefwand biedt het paard ook niet meer de nodige bescherming. Een uitgeharde tweecomponentenlijm heeft vergelijkbare eigenschappen als hoefhoorn en kan functioneren als hoefreparatie.

11.  Plakbeslag is niet toegestaan in de paardensport

Momenteel is het in alle disciplines van de paardensport toegestaan om gelijmde kunststof hoefbescherming te dragen. Over hoe de hoefbescherming wordt bevestigd en van welk materiaal de hoefbescherming is gemaakt wordt niet gesproken in reglementen. Wel wordt er soms een maximum aan de totale dikte van het “ijzer” gegeven. Het kan verstandig zijn om dat te controleren (bijvoorbeeld in de IJslander sport). Bij hoefschoenen is dit een ander verhaal, dat mag niet altijd.

12.  Plakbeslag blijft niet lang zitten

Plakbeslag kan als het goed gelijmd is zelfs te lang blijven zitten. Bij gebruik van permanente hoefbescherming is het extra van belang het interval van bekappen niet te lang te laten. De hoef groeit naar voren en wordt soms echt te lang.

Doordat je de hoefwand niet beschadigt (je gebruikt geen hoefnagels), kan het interval eventueel korter zijn dan bij genagelde hoefbescherming (bijvoorbeeld 4 weken). Maar wanneer er te weinig hoefgroei is dan kan plakbeslag echt wel lang blijven zitten (soms zelfs meer dan 12 weken).

13.  Plakbeslag is niet aanpasbaar aan de hoef zoals een ijzer

Plakbeslag is gemakkelijker aanpasbaar dan ijzer: gewoon knippen en raspen. Eventueel kunnen correcties toegepast worden door het toevoegen van bijvoorbeeld een wig, en wanneer er speciale orthopedische correcties gewenst zijn kan plakbeslag zelfs volledig 3D op maat geprint worden.

14.  Als je eenmaal aan plakbeslag begint, kan je paard nooit meer zonder

Het is altijd beter om een paard op blote voeten te laten lopen en alleen hoefbescherming toe te passen als dat nodig is. De belemmering van de doorbloeding in de hoef is bij plakbeslag nul tot minimaal, dus de kwaliteit van de hoef neemt meestal niet af, in tegenstelling tot wanneer traditionele hoefijzers worden toegepast. Natuurlijk zal een paard na het verwijderen van gelijmde permanente kunststof hoefbescherming weer moeten wennen aan prikkels aan de zool, maar dat is snel te trainen. 

15.  De paardenhoef is na plakbeslag in slechte staat

Dit is echt een fabel. Er zijn bij alle soorten permanente hoefbescherming wel nadelen door gebrek aan slijtage van de hoeven. De focus moet altijd liggen op goed bekappen bij gebruik van permanente hoefbescherming.

Een bekapping bij een hoef die op permanente bescherming gaat ziet er anders uit dan bij een paard dat op blote hoeven loopt. Iets wat ik mis zie gaan bij paarden die voor blote voeten bekapt worden door hoefsmeden en bij paarden die op bescherming worden gezet door mensen die zich op blote voeten hebben toegespitst.

16.  Na het aanbrengen van plakbeslag kun je niet meer aanpassen

Juist wel, bij ijzeren hoefbeslag wordt dat juist heel lastig. Een hoefijzer moet er dan helemaal af en opnieuw gezet worden. Plakbeslag kan gemakkelijk met een hoefrasp en/of hoefkniptang nog bijgewerkt worden als het al vast aan de hoef zit.

17.  In lijmschoenen hoopt vuil zich op

Dat kan, sommige lijmhoefschoenen zijn dicht en het is dan lastiger om onder de hoef schoon maken. Echter: waar vuil kan komen kan ook water komen. Met een tuinslang met een beetje druk spoel je de binnenkant vaak goed schoon. Dat zou ik sowieso adviseren als jouw paard gelijmde kunststof hoefbescherming met een dichte onderkant heeft. Want ook de hoef transpireert.

18.  Ieder soort plakbeslag is hetzelfde – ongeacht het materiaal

Wie al even rond heeft gekeken op deze website weet dat ik op deze vraag geen antwoord hoef te geven, er is ontzettend veel onderscheid in soorten gelijmde kunststof hoefbescherming. Er kan verschil zijn in gewicht, in grip, in vorm en in toepassingsmogelijkheden.

19.  Hoefsmid heeft GluShu geprobeerd, dat werkte niet

GluShu wordt best veel gebruikt door hoefsmeden omdat het in de hoefsmedenwereld bekender is. Deze vorm van gelijmde hoefbescherming is totaal onvergelijkbaar met de meeste kunststof hoefbescherming. GluShue is een aluminium hoefijzer dat gemaakt is om te lijmen. Het aluminium zit verborgen onder een dun laagje rubber van 1-2 mm.

20.  Er zijn geen hoefsmeden die plakbeslag kunnen toepassen

Je hebt een verschil tussen kunnen en willen. Ik vind dat als je serieus bent in je vak dat je jezelf moet blijven uitdagen en bij moet blijven leren. Dus vraag jouw smid gewoon naar zijn/haar mogelijkheden.

21.  Ik kan zelf geen plakbeslag toepassen

Permanente hoefbescherming zou niet iedereen zomaar moeten kunnen toepassen. Maar in Nederland mag iedereen zich hoefsmid noemen, met een beetje training is het best goed te leren om zelf gelijmde kunststof hoefbescherming toe te passen bij je eigen paard. De kans op schade door fouten is ook kleiner dan bij genageld ijzer. Omdat er minder gewicht wordt toegepast, het materiaal flexibeler is en je niet in de wand hoeft te nagelen.

22.  Plakbeslag is niet toepasbaar bij hoefbevangenheid

Ik zou een hoefbevangen paard niet zo snel direct op plakbeslag zetten, omdat een medische hoefschoen vaak veel meer voordelen heeft in deze situatie. Deze kunnen immers gemakkelijk aan- en uit worden getrokken, zodat de hoefspecialist met grote regelmaat de hoeven kan behandelen.

Maar het kan zeker wel. Vaak is gelijmde kunststof hoefbescherming in de herstelfase van hoefbevangenheid nog gewenst. De hoeven worden dan niet meer hoogfrequent bekapt, maar zijn vaak nog wel gevoelig. Beweging is van groot belang voor de genezing en plakbeslag maakt het mogelijk om zonder pijn te bewegen.

23.  Plakbeslag is hetzelfde als een hoefschoen

Nee plakbeslag zit tussen een hoefijzer en een hoefschoen in. Plakbeslag is permanente gelijmde kunststof hoefbescherming die niet kan schuren op de huid en het hoefmechanisme zo min mogelijk belemmert.

24.  Plakbeslag werkt niet bij veulens

Bij veulens passen we soms gelijmde veulenschoentjes toe die speciaal bedoeld zijn voor stand correctie. Veulens groeien zeer snel, ook de hoeven, dus veulenschoentjes mogen zéker niet te lang blijven zitten. Dit zou altijd door een professional moeten gebeuren.

25.  Als paardeneigenaar kan ik niet kiezen welk plakbeslag voor mijn paard geschikt is

Ik zou dat aan een specialist overlaten, maar als je jezelf verdiept moet het wel mogelijk zijn om zelf een keuze voor je paard te maken. Er zijn veel mogelijkheden in vorm, soort kunststof, dikte van het materiaal, lijmmethode, mate van grip, wanneer je daar kennis van opdoet kun je een keuze maken passend bij jouw paard en paardrijdiscipline.

Wanneer kies je voor plakbeslag?

Ter verduidelijking: plakbeslag is nooit het doel, het is een middel om een doel te bereiken. Het is dus nooit de bedoeling om een paard standaard de rest van zijn (sportieve) leven op permanente hoefbescherming te laten lopen.

In mijn dagelijkse praktijk heb ik verschillende redenen om te kiezen voor gelijmde kunststof hoefbescherming. Je kunt de paarden waar ik plakbeslag bij toepas in twee groepen splitsen. De eerste reden voor lijmbeslag is ondersteuning tijdens hoefrevalidatie: voor paarden en pony’s die hoefbescherming nodig hebben om medische redenen. Als tweede zien we bij HoofWear (sport)paarden die om optimale prestaties te kunnen leveren (tijdelijk) op plakbeslag worden gezet.

Het doel van het toepassen van gelijmde kunststof hoefbescherming is altijd om toe te werken naar het uiteindelijk weer op blote hoeven functioneren. Bijvoorbeeld wanneer een paard of pony kampt met hoefbevangenheid en in de herstelperiode nog hoefbescherming nodig heeft. Het kan ook voorkomen dat een paard met een chronisch hoefprobleem zoals hoefkatrolontsteking (caudale hoefpijn) of dunne zolen langdurig hoefbescherming nodig heeft.

Paarden en pony’s die hoefbescherming nodig hebben voor sportieve prestaties, kunnen vaak tijdens trainingsperioden goed vooruit op sporthoefschoenen. Gaat het echter om wedstrijden waarin vele kilometers moeten worden afgelegd (zoals in Endurance), dan kan het slim zijn om te kiezen voor een lijmschoen (bij voorkeur dezelfde als de hoefschoen waarmee getraind wordt) of plakbeslag. Dit is namelijk alleen bevestigd aan de hoefwand en gaat zeker niet irriteren op bijvoorbeeld de huid in de kootholtes. In de dressuur of springsport is het starten op hoefschoenen nog niet altijd toegestaan. Gelijmde kunststof hoefbescherming mag in alle disciplines van de paardensport.


Die mythes zijn de wereld uit!

Vijfentwintig mythes over plakbeslag passeerden in dit artikel de revue. En jij hebt er wellicht nog méér, of misschien nog andere varianten, gehoord. Je ziet dat veel van de broodje aap verhalen over gelijmde kunststof hoefbescherming gaan over de vragen ‘blijft plakbeslag wel goed zitten’ en ‘welke soort plakbeslag heb ik nodig voor mijn paard?’.

Het succes dat je met gelijmde kunststof hoefbescherming hebt, staat of valt met de toepassing ervan. Het correct toepassen van plakbeslag is helaas geen kwestie van ‘even iets eronder plakken’. Dat er zoveel mythes over plakbeslag de rondte doen, heeft te maken met een gebrek aan kennis bij de mensen die plakbeslag toepassen. Wordt er tijdens het voorbereiden van het lijmen, of tijdens het lijmproces zelf ook maar één kleine stap overgeslagen, dan is de kans groot dat de gelijmde hoefbescherming niet lang op zijn plek blijft zitten. Je paard loopt de hele dag op deze hoefbescherming, in alle omstandigheden. Het lijmwerk moet dus zitten als een huis!

Gelukkig zijn er steeds meer collega hoefprofessionals die zich willen verdiepen én trainen in het toepassen van de verschillende soorten plakbeslag bij paarden. En ook zijn is er een groeiende groep paardeneigenaren, die zélf gelijmde kunststof hoefbescherming kan toepassen bij hun eigen paard.

Privétraining plakbeslag toepassen bij HoofWear

Wil jij na het lezen van dit artikel méér weten of jezelf bijscholen in de toepassing van gelijmde kunststof hoefbescherming? Bij HoofWear delen we onze kennis graag! Je vindt veel informatie op onze website en onze collectie instructievideo’s over de verschillende mogelijkheden van gelijmde kunststof hoefbescherming groeit gestaag.

Ook kun je als hoefverzorger of paardeneigenaar bij HoofWear in de praktijk leren hoe je plakbeslag toepast. Zo kunnen ga je in een één-op-één training op maat in de praktijk aan de slag met het zelf aanbrengen van gelijmde kunststof hoefbescherming bij jouw eigen paard. Er wordt besproken welke soort plakbeslag het beste bij jullie eigen situatie past en je kunt direct oefenen met het toepassen daarvan. Je kunt deze privéles zelf inplannen in onze online agenda.